Εσύ ξέρεις τι είναι τα λειτουργικά τρόφιμα;

Τα λεγόμενα «λειτουργικά τρόφιμα», που αποτελούν ένα ραγδαία αναπτυσσόμενο τομέα της βιομηχανίας τροφίμων, υπόσχονται να παρέχουν οφέλη στην υγεία, μειώνοντας ακόμα και τον κίνδυνο εμφάνισης συγκεκριμένων νόσων. 

Αν και πρόκειται για μια νέα κατηγορία τροφίμων, η ιδέα της σύνδεσης τροφής και υγείας έχει τις ρίζες της βαθιά στο χρόνο. Πρώτος ο Ιπποκράτης υποστήριξε ότι «Η τροφή σου πρέπει να γίνει το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να γίνει η τροφή σου».

Είναι οποιαδήποτε τρόφιμα τα οποία περιέχουν συστατικά που προάγουν την υγεία, εκτός από τα συνήθη συστατικά που ανευρίσκονται σ’ αυτά.
Δεν περιλαμβάνουν μόνο φυσικά τρόφιμα (ντομάτα->λυκοπένιο) αλλά και τρόφιμα που έχουν εμπλουτιστεί με διατροφο-δραστικά συστατικά

Παρέχουν τα ίδια οφέλη στην υγεία με τα φυσικά τρόφιμα;
Στα σουπερμάρκετ υπάρχει πληθώρα λειτουργικών τροφίμων, συνήθως εμπλουτισμένων με επιπλέον ποσότητα μιας ωφέλιμης για τον οργανισμό ουσίας, που ήδη περιέχουν από τη φύση τους (π.χ. γάλα με περισσότερο από το σύνηθες ασβέστιο).

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λειτουργικά τρόφιμα;
Γαλακτοκομικά (γιαούρτια) με προβιοτικά και πρεβιοτικά
• Γιαούρτια με προβιοτικά (probiotics)
Πρόκειται για τα «καλά» ζωντανά βακτήρια, που βρίσκονται στην εντερική χλωρίδα του ανθρώπου και σε ζυμωμένα τρόφιμα, όπως το το κεφίρ και το ξινόγαλα, τα οποία, όταν καταναλωθούν σε επαρκή ποσότητα, θεωρείται ότι συμβάλλουν στη δημιουργία μιας «καλής» εντερικής χλωρίδας και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα τελευταία χρόνια οι εταιρείες γαλακτοκομικών δημιούργησαν προϊόντα στα οποία προσέθεσαν ζωντανά βακτήρια, με σκοπό να αυξήσουν την ωφελιμότητά τους. Θα τα αναγνωρίσετε από την ετικέτα τους, όπου αναφέρεται ότι περιέχουν βακτήρια του γένους Bifidobacterium και του γένους Lactobacillus.
• Γαλατα με πρεβιοτικά (prεbiotics)

Πρόκειται για τα συστατικά των τροφίμων (κυρίως ίνες) που προάγουν την ανάπτυξη των ωφέλιμων βακτηρίων στο έντερο. Δεν αφομοιώνονται από τον ανθρώπινο οργανισμό, αποτελούν όμως το υπόστρωμα την «τροφή» ώστε να αναπτυχθούν περισσότερο τα προβιοτικά, βοηθώντας έτσι στη δημιουργία «καλής» εντερικής χλωρίδας. Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί στην αγορά και συμβιωτικές τροφές (synbiotics), οι οποίες περιέχουν ένα συνδυασμό προβιοτικών και πρεβιοτικών στελεχών.
Ισχυρές αποδείξεις σχετικά με το αν τα προβιοτικά ή τα πρεβιοτικά σχετίζονται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης συγκεκριμένων ασθενειών στους ανθρώπους δεν υπάρχουν ή είναι πολύ περιορισμένες. Αν και τα οφέλη από την κατανάλωση προβιοτικών είναι δύσκολο να υπολογιστούν σε υγιή άτομα, είναι εμφανή σε ανθρώπους με ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα.

Μαργαρίνες με φυτικές στερόλες και στανόλες
Οι φυτικές στερόλες και στανόλες είναι φυσικά συστατικά ορισμένων φυτικών τροφών, κυρίως των φρούτων και των λαχανικών. Προκαλούν μείωση της απορρόφησης της χοληστερόλης. Πέρα από τις μαργαρίνες, στην αγορά κυκλοφορούν και άλλα λειτουργικά τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες/στανόλες, όπως γαλακτοκομικά και δημητριακά.
Η καθημερινή κατανάλωση μέχρι 2 γρ. φυτικών στερολών ή στανολών μειώνει τα επίπεδα ολικής χοληστερίνης στο αίμα μέχρι 10%, γεγονός που συμβάλλει στη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.

Ψωμί και αυγά με ω-3 λιπαρά οξέα
Τα ω-3 λιπαρά οξέα, που βρίσκονται σε μεγάλη ποσότητα στα λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, τόνος, σαρδέλες) και στους ξηρούς καρπούς (π.χ. καρύδια), συντελούν στη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ, στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και φαίνεται ότι προστατεύουν από καρδιοπάθειες, ενώ διερευνάται ο ρόλος τους σε χρόνιες παθήσεις (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση, καρκίνος). Η βιομηχανία κατάφερε να εμπλουτίσει το ψωμί με ω-3 λιπαρά οξέα, ενώ πέτυχε την παραγωγή αυγών με αυξημένα ποσοστά ω-3 λιπαρών οξέων μέσω της εκτροφής πουλερικών με φύκια και ιχθυέλαια.

Δημητριακά και ψωμί με φυλλικό οξύ
Το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για την παραγωγή DNA και τη δημιουργία νέων κυττάρων, ενώ θεωρείται ότι μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Το φυλλικό οξύ, που βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στα φυλλώδη λαχανικά, παίζει επίσης ουσιαστικό ρόλο στην πρόληψη νευρολογικών παθήσεων του εμβρύου κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξής του (ιδιαίτερα τις πρώτες 27-30 ημέρες). Γι’ αυτό χορηγούνται συμπληρώματα φυλλικού οξέος στις εγκύους τουλάχιστον για το πρώτο τρίμηνο της κύησης και συστήνεται η λήψη του στις γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν. Οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία, μάλιστα, εφαρμόζουν από το 1998 τον υποχρεωτικό εμπλουτισμό του ψωμιού με φυλλικό οξύ, λόγω της φτωχής τους διατροφής σε φρούτα και λαχανικά
Στις χώρες που εφάρμοσαν τον υποχρεωτικό εμπλουτισμό του ψωμιού με φυλλικό οξύ παρατηρήθηκε μείωση έως και 50% των γεννήσεων μωρών με νευρολογικά προβλήματα.

ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΤΡΟΥΛΛΙΔΟΥ, Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος με ειδίκευση στην Νοσογόνο Παχυσαρκία (BSc (Hons.), MSc (Hons.))  Διευθύντρια και Υπεύθυνη Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος του Κέντρου mydietspot Health Clinic
Τηλ.: 22 256752
Email: info@mydietspot.com
www.mydietspot.com