Μεσογειακή αναιμία: Ποιος ο ρόλος της διατροφής;

H Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Στέλλα Πετρίδου μας εξηγεί τι είναι μεσογειακή αναιμία ή θαλασσαιμία και ποιος ο ρόλος της διατροφής στην συγκεκριμένη διαταραχή.

Ο όρος μεσογειακή αναιμία ή θαλασσαιμία αναφέρεται σε μια ομάδα γενετικών αιματολογικών διαταραχών που επηρεάζουν την παραγωγή αιμοσφαιρίνης στον οργανισμό, της πρωτεΐνης που μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες προς τους ιστούς και τα διάφορα όργανα του σώματος. Πρόκειται για μια από τις πιο κοινές μονογονιδιακές διαταραχές, που πλήττει 15 εκατομμύρια άτομα σε όλον τον κόσμο.

Πώς κληρονομείται;

Η μεσογειακή αναιμία μεταδίδεται στο παιδί από γονείς υγιείς, οι οποίοι όμως είναι φορείς του παθολογικού γονιδίου της β-σφαιρίνης. Έχουν δηλαδή το "στίγμα" της μεσογειακής αναιμίας, αν και ο όρος αυτός δεν χρησιμοποιείται πλέον. Όσοι φέρουν το "στίγμα" της μεσογειακής αναιμίας είναι υγιείς φορείς κι όχι νοσούντες. Απλά έχουν σχετικά μικρότερο αιματοκρίτη και κάποιες μορφολογικές ατυπίες των ερυθρών αιμοσφαιρίων σε μικρό ποσοστό. Όταν ένας από τους δύο γονείς έχει στίγμα, η πιθανότητα να έχει στίγμα και το παιδί τους είναι 50%.

Σημεία κλειδιά της διατροφής…

Ο κάθε οργανισμός είναι πολύ διαφορετικός, γι' αυτό και όταν η κουβέντα έρχεται στις διατροφικές συμβουλές προς κάθε ασθενή η προσέγγιση επιβάλλεται να είναι εξατομικευμένη. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για μία κατάσταση, όπως η μεσογειακή αναιμία, που έχει άμεση επιρροή στην αξιοποίηση των διατροφικών συστατικών από το σώμα. Κάθε άτομο με θαλασσαιμία θα πρέπει να παρακολουθείτε στενά από μία ομάδα ειδικών υγείας, η οποία βάση του σχήματος της θεραπείας, των αιματολογικών εξετάσεων, των διατροφικών συνηθειών και αλλαγών σε παράγοντες όπως το βάρος και το ύψος θα παρέχουν στοχευμένες διατροφικές συμβουλές.

Ακολουθούν ορισμένα σημεία κλειδιά της διατροφής τα οποία θα πρέπει να έχει κανείς στο μυαλό του και τα οποία αναμένεται να "συζητηθούν" από τους προσωπικούς συμβούλους υγείας (ιατρούς, κλινικούς διαιτολόγους) ενός ατόμου με μεσογειακή αναιμία.

• Οι επιπλέον θερμίδες είναι απαραίτητες. Υπολογίζεται πως το οξειδωτικό στρες στο οποίο υποβάλλεται ο οργανισμός λόγω της θαλασσαιμίας ενδέχεται να αυξήσει τις ανάγκες σε ενέργεια, ακόμη και κατά 130- 150%. Σε μία από τις λιγοστές κλινικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα, παρατηρήθηκε πως η αύξηση των καταναλισκόμενων ημερήσιων θερμίδων βελτίωσε σημαντικά το σωματικό βάρος, τα αποθέματα λίπους και τις ορμόνες της "ανάπτυξης" (IGF) σε 30 παιδιά με Μεσογειακή αναιμία. Παρότι οι μη φυσιολογική ανάπτυξη σε άτομα με τη συγκεκριμένη πάθηση είναι πολυπαραγοντική, ένα κομμάτι αυτής αποδίδεται πλέον με βεβαιότητα στην ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών και προσλαμβανόμενης ενέργειας. 
• Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην πρόσληψη του σιδήρου, καθώς παρατηρείται το φαινόμενο αύξησης της απορρόφησης του σιδήρου από την εντερική οδό σε άτομα με μεσογειακή αναιμία. Συνεπώς, η συχνότερη διατροφική συμβουλή αφορά την αποφυγή πολύ πλούσιων σε σίδηρο τροφών όπως τα κόκκινα κρέατα, το συκώτι, οι σαρδέλες, τα μύδια και τα οστρακοειδή. Δεν συνίσταται η χορήγηση συμπληρωμάτων.
• Αντίθετα, ελλείψεις σημειώνονται στα επίπεδα ασβεστίου, βιταμίνης D και μαγνησίου σε σύγκριση με τα υγιή άτομα, οπότε και η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής με ασβέστιο ή βιταμίνη D είναι σημαντική, προσθέτοντας στην καθημερινά διατροφή γάλα, γιαούρτι, τυρί, αμύγδαλα, όσπρια και ορισμένα σκούρα πράσινα λαχανικά.
• Λόγω της παθοφυσιολογίας της θαλασσαιμίας, δημιουργούνται ελλείψεις φολικού οξέος. Καλές πηγές φολικού οξέος είναι τα όσπρια και το σπανάκι.
• Ελλείψεις αφορούν και τον ψευδάργυρο, καθώς η θεραπεία αποσιδήρωσης και η αυξημένη αποβολή μέσω των ούρων μειώνει δραματικά τα επίπεδα του στο σώμα των ασθενών. Οι ξηροί καρποί, τα ρεβίθια και τα μανιτάρια είναι σημαντικές διατροφικές πηγές.
• Επίσης, παρατηρείται πως τα αντιοξειδωτικά συστατικά (όπως β- καροτένιο, βιταμίνη C, βιταμίνη E και οι πολυφαινόλες) λόγω προστασίας των κυττάρων του σώματος από το οξειδωτικό στρες, δημιουργείται έλλειψη αυτών και προτείνεται κατανάλωση από τουλάχιστον 5 μερίδες χρωματιστών, φρούτων και λαχανικών την ημέρα. Τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικά είναι τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα φρούτα, το ελαιόλαδο, το κόκκινο κρασί, τα δημητριακά ολικής άλεσης και η σοκολάτα.

Συμπερασματικά…

Ενδεχομένως η διατροφή να αποτελεί αρχικά μία ακόμη "δυσκολία" στην καθημερινότητα ατόμων με μεσογειακή αναιμία. Κοιτώντας όμως μακροπρόθεσμα η ποιότητα ζωής βελτιώνεται σημαντικά μέσω μίας ισορροπημένης διατροφής και εξατομικευμένων διατροφικών συμβουλών.

Προσοχή! Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο για άμεσες ιατρικές συμβουλές από το γιατρό σας ή άλλο εξειδικευμένο ιατρό.

Στέλλα Πετρίδου

Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος (MSc)

Τηλ: 99038921

Email: stellapetridou@hotmail.com

Instagram: nutritionplanforlife

Website: https://nutritionplanforlife.wordpress.com

Facebook: Stella Petridou Clinical Dietitian - Nutritionist