Όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις για τον καρκίνο του οισοφάγου

Διαβάστε αναλυτικά

Με τον όρο καρκίνος του οισοφάγου καλείται η ανάπτυξη κακοήθους όγκου στον οισοφάγο, το μυώδη σωλήνα ο οποίος συνδέει το φάρυγγα με το στομάχι. Το τοίχωμα του οισοφάγου αποτελείται από διάφορες στοιβάδες ιστού. Ο καρκίνος του οισοφάγου ξεκινάει από την εσωτερική στοιβάδα και καθώς αναπτύσσεται, εκτείνεται προ τα έξω διαμέσου των διαφόρων στοιβάδων του τοιχώματος του.

Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι καρκίνου του οισοφάγου:

• Πλακώδες καρκίνωμα: Είναι ο καρκίνος ο οποίος ξεκινάει από τα πλακώδη κύτταρα του οισοφάγου. Αυτός ο τύπος καρκίνου δυνατό να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε τμήμα του οισοφάγου. Καλείται επίσης και επιδερμοειδές καρκίνωμα.
• Αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου: Είναι ο καρκίνος ο οποίος ξεκινάει από τα αδενικά κύτταρα του οισοφάγου, τα οποία παράγουν και εκκρίνουν βλέννη και άλλα υγρά. Ο καρκίνος αυτός αναπτύσσεται συνηθέστερα στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου, στη συμβολή του οισοφάγου με το στομάχι.
Και τα δύο είδη καρκίνου προκύπτουν με την ίδια περίπου συχνότητα.

Ποια είναι η συχνότητα του καρκίνου του οισοφάγου;

Ο καρκίνος του οισοφάγου αναπτύσσεται πιο συχνά στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Συγκεκριμένα 5-10/1000 άντρες και 1/1000 γυναίκες θα αναπτύξουν σε κάποια φάση της ζωής τους καρκίνο του οισοφάγου. Στην Ευρώπη ο καρκίνος του οισοφάγου είναι πιο συχνός στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο και λιγότερο συχνός στην Ελλάδα.

Η συχνότερη ηλικία εμφάνισης καρκίνου του οισοφάγου είναι στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Τα πλακώδη καρκινώματα επικρατούν στην Ασία, ενώ τα αδενοκαρκινώματα επικρατούν και εμφανίζουν μεγάλο ρυθμό ανάπτυξης στις δυτικές χώρες. Τα πλακώδη καρκινώματα σχετίζονται κυρίως με τη λήψη αλκοόλ και το κάπνισμα, ενώ τα αδενοκαρκινώματα με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση που συνδέεται περισσότερο με την παχυσαρκία.

Ποια είναι τα αίτια καρκίνου του οισοφάγου;

Μέχρι σήμερα, δεν είναι γνωστά τα αίτια του καρκίνου του οισοφάγου. Εν τούτοις, έχουν αναγνωριστεί κάποιοι παράγοντες κινδύνου οι οποίοι αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου αλλά δεν είναι από μόνοι τους ικανοί να θεωρηθούν αιτία καρκινογένεσης. Οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτούς τους παράγοντες κινδύνου δεν θα εκδηλώσουν ποτέ καρκίνο του οισοφάγου, ενώ ορισμένα άτομα χωρίς κανένα παράγοντα θα εκδηλώσουν καρκίνο του οισοφάγου.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης πλακώδους καρκινώματος είναι:
• Κάπνισμα
• Αλκοόλ
• Διατροφή πτωχή σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά
• Αχαλασία οισοφάγου
• Τύλωση
• Σύνδρομο Plummer Vinson

Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης αδενοκαρκινώματος είναι:

• Παχυσαρκία
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
• Οισοφάγος Barrett

Άλλοι παράγοντες κινδύνου ανεξαρτήτως του είδους του καρκίνου είναι:
• Κατανάλωση κόκκινου κρέατος ή κατεργασμένου φαγητού
• Πρόσληψη ζεστών ποτών
• Έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του οισοφάγου;

Τα συμπτώματα του καρκίνου του οισοφάγου δυνατό να ποικίλουν ανάλογα με το μέγεθος του όγκου. Πολύ μικροί όγκοι του οισοφάγου δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα. Μεγαλύτεροι όγκοι δυνατό να προκαλούν:
• Δυσκολία στην κατάποση
• Οπισθοστερνικό καύσο
• Εμετό
• Απώλεια βάρους
• Βήχα
• Βράγχος φωνής
• Αναιμία

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου;

Διάφορα τεστ χρησιμοποιούνται για την εξέταση και διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:
• Φυσική εξέταση και λήψη ιστορικού: Ο ιατρός θα ρωτήσει για τα συμπτώματα σας και θα προβεί σε κλινική εξέταση. Αυτή περιλαμβάνει την εξέταση στην κοιλιακή χώρα και τους λεμφαδένες στο λαιμό και τις μασχάλες
• Ακτινολογική εξέταση: Συνήθως διενεργείται ακτινογραφία και αξονική τομογραφία θώρακος και κοιλίας
• Βαριούχο γεύμα: Είναι μια εξέταση που μπορεί να δείξει σε ποιο σημείο του οισοφάγου βρίσκεται ο όγκος. Στην εξέταση αυτή ο ασθενής καταπίνει ένα ειδικό υγρό, το βάριο και λαμβάνονται πολλαπλές ακτινογραφίες
• PET scan: Eίναι μία εξέταση που μπορεί να αναδείξει αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί εκτός του οισοφάγου
• Γαστροσκόπηση: Κατά τη διάρκεια της γαστροσκόπησης, ο γιατρός εισάγει ένα λεπτό εύκαμπτο σωλήνα, το γαστροσκόπιο, διαμέσου του στόματος του ασθενούς. Αυτό επιτρέπει στο γιατρό να δει την εσωτερική επιφάνεια του οισοφάγου, του στομάχου και του λεπτού εντέρου. Αν παρατηρηθούν ανώμαλες περιοχές, μπορούν να ληφθούν βιοψίες
• Ενδοσκοπικός υπέρηχος: Κατά την διάρκεια της γαστροσκόπησης, μπορεί να διενεργηθεί ταυτόχρονα, ενδοσκοπικός υπέρηχος. Ένας υπερηχογραφικός καθετήρας προωθείται από το στόμα προς το στομάχι. Παρέχει εικόνες από τις διάφορες στοιβάδες του τοιχώματος του οισοφάγου, των γειτονικών λεμφαδένων καθώς και άλλων δομών. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται για να δούμε εάν και πόσο έχει επεκταθεί ο καρκίνος στο τοίχωμα του οισοφάγου, στους γειτονικούς ιστούς ή στους γειτονικούς λεμφαδένες. Με τη μέθοδο αυτή παρέχονται χρήσιμες πληροφορίες για την πραγματοποίηση ή όχι χειρουργικής εξαίρεσης του όγκου. Μπορεί επίσης να δώσει τη δυνατότητα στο γιατρό να αφαιρέσει ένα μικρό δείγμα ιστού (βιοψία) από την ύποπτη εστία κατά τη διάρκεια της γαστροσκόπησης
•  Ιστοπαθολογική εξέταση (βιοψίες): Οι βιοψίες που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της γαστροσκόπησης θα εξεταστούν στο εργαστήριο από τον παθολογοανατόμο. Αυτό καλείται ιστοπαθολογική εξέταση. Ο παθολογοανατόμος θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση του καρκίνου και θα δώσει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά του, αν δηλαδή είναι πλακώδες καρκίνωμα ή αδενοκαρκίνωμα

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές στον καρκίνο του οισοφάγου;

Το θεραπευτικό πλάνο αντιμετώπισης του καρκίνου του οισοφάγου γίνεται βάση της κλινικής εικόνας του ασθενούς, της έκτασης της νόσου, του βαθμού επιθετικότητας και της πρόσφατης σταδιοποίησής του.  Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν τη χειρουργική επέμβαση, την ακτινοθεραπεία κ/ή τη χημειοθεραπεία.

• Χειρουργική επέμβαση: Αποτελεί την πιο συχνή θεραπευτική επιλογή αντιμετώπισης του καρκίνου του οισοφάγου. Η επέμβαση ονομάζεται οισοφαγεκτομή και σ’ αυτήν αφαιρείται ένα τμήμα του οισοφάγου στο οποίο περιλαμβάνεται και η πάσχουσα περιοχή. Το υπόλοιπο υγιές τμήμα του οισοφάγου συνδέεται με το στομάχι έτσι ώστε ο ασθενής να μπορεί να καταπίνει κανονικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις στο σημείο της ένωσης τοποθετείται ένας πλαστικός σωλήνα ή μέρος του λεπτού εντέρου. Κατά την επέμβαση αφαιρούνται επίσης παραπλήσιοι λεμφαδένες και έλεγχος αυτών για πιθανή εισβολή καρκινικών κυττάρων. Στην περίπτωση που ο καρκίνος έχει αποφράξει σημαντικό μέρος του αυλού του οισοφάγου τοποθετείται εντός αυτού μεταλλικό stent ώστε να διατηρεί τον αυλό ανοικτό.
• Ακτινοθεραπεία: Η ακτινοθεραπεία αποτελεί εναλλακτική ή συμπληρωματική θεραπεία στην οποία χρησιμοποιούνται υψηλής ενέργειας ακτίνες X ή άλλοι τύποι ακτινοβολίας. Δύο τύποι ακτινοθεραπείας είναι γνωστοί. Η εξωτερική ακτινοθεραπεία, η οποία χρησιμοποιεί ένα μηχάνημα εκτός του σώματος για να στείλει ακτινοβολία στα καρκινικά κύτταρα του οισοφάγου. Η εσωτερική ακτινοθεραπεία, χρησιμοποιεί ραδιενεργείς ουσίες οι οποίες βρίσκονται εντός βελόνων, καλωδίων ή καθετήρων και τοποθετούνται είτε εντός, είτε πλησίον των καρκινικών κυττάρων. Το είδος της ακτινοθεραπείας που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτάται από τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου του οισοφάγου. Σε οριμένες περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας τοποθετείται εντός του οισοφάγου ένας πλαστικός σωλήνας για να τον διατηρεί ανοικτό. Αυτό καλείται ενδοαυλική διασωλήνωση και διαστολή.
• Χημειοθεραπεία: Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί φάρμακα τα οποία καταστέλλουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, είτε σκοτώνοντας αυτά, είτε αποτρέποντας τον πολλαπλασιασμό τους. Τα συνηθέστερα χημειοθεραπευτικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι τα: Epirubicin, Fluorouracil, Capecitabine, Cisplatin, Oxaliplatin and Paclitaxel. Συνήθως γίνεται συνδυασμός 2-3 χημειοθεραπευτικών ουσιών.

Του Δρ. Παύλου Αντωνίου M.D.

Γαστρεντερολόγου – Ηπατολόγου